Dưới đây là dàn ý chi tiết để phân tích bài thơ "Tấc đất Thành Cổ" của Phạm Đình Lân:
### I. Mở bài
- **Giới thiệu về tác giả Phạm Đình Lân**:
- Nhà thơ, cựu chiến binh, từng tham gia chiến đấu giữ thành cổ Quảng Trị.
- Sáng tác thơ để tưởng nhớ về những người đồng đội đã hy sinh trong cuộc chiến.
- **Giới thiệu về bài thơ "Tấc đất Thành Cổ"**:
- Bài thơ được sáng tác trong một chuyến đi tình nghĩa, nhằm tri ân và tưởng niệm những người lính sinh viên đã ngã xuống trong trận chiến ác liệt tại Quảng Trị.
- Ý nghĩa sâu sắc và cảm xúc chân thành của bài thơ hướng về sự mất mát và nỗi đau nhưng cũng đầy tự hào về sự hy sinh của đồng đội.
### II. Thân bài
#### 1. **Phân tích khung cảnh và không khí thành cổ Quảng Trị**
- **Không gian thành cổ trong sự tĩnh lặng và thiêng liêng**:
- **Câu thơ mở đầu**: "Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi / Cho đồng đội tôi nằm yên dưới cỏ."
- **Phân tích hình ảnh**: Lời nhắc nhở nhẹ nhàng về sự yên nghỉ của những người đã khuất. Khung cảnh thành cổ trở nên tĩnh lặng, đầy trang nghiêm. Hình ảnh "nhẹ bước chân", "nói khẽ" như một lời khẩn cầu, một sự tôn trọng cao nhất dành cho những người đã ngã xuống.
- **Sự gắn kết giữa thiên nhiên và con người**:
- "Trời cũng tự trong xanh và lộng gió / Dẫu ồn ào đừng lay mạnh hàng cây."
- Thiên nhiên cũng đang lặng yên trước sự hy sinh to lớn của những chiến sĩ. Cảnh trời Quảng Trị trong xanh, hàng cây yên ả, không một tiếng ồn ào, tất cả như hòa quyện để tạo nên không gian tưởng niệm.
#### 2. **Tấm lòng của người chiến sĩ với những đồng đội đã hy sinh**
- **Sự hy sinh của đồng đội và tấc đất thành cổ**:
- "Thành cổ rộng sao đồng đội tôi nằm chật / Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật."
- Mỗi tấc đất tại thành cổ đều có dấu ấn của những cuộc đời đã ngã xuống. Không chỉ là nơi chiến đấu, thành cổ còn là nơi ghi dấu sự hy sinh của bao nhiêu chiến sĩ. Từng "tấc đất" mang đầy ý nghĩa lịch sử và cảm xúc.
- **Cảm xúc nghẹn ngào của người lính**:
- "Cho hôm nay tôi đến nghẹn ngào."
- Sự xúc động mạnh mẽ khi trở lại chiến trường xưa, người lính không thể kìm nén cảm xúc khi nhớ về những đồng đội đã mất. Đây là cảm giác xót xa, đau đớn nhưng cũng là niềm tự hào về sự hy sinh cao cả.
#### 3. **Nỗi đau khi nghĩ về số phận những người đã ngã xuống**
- **Hình ảnh đồng đội nằm lại ở nhiều nơi khác nhau**:
- "Bạn nằm lại nơi này, nơi nao? / Phía đông thành, tây thành hay dưới dòng Thạch Hãn."
- Hình ảnh người bạn nằm rải rác khắp nơi, từ đông thành, tây thành đến dòng sông Thạch Hãn gợi nên sự mất mát to lớn. Người lính không chỉ mất đi đồng đội mà còn mất đi những người bạn thân thiết.
- **Cảnh chiến tranh ác liệt**:
- "Tám mươi mốt ngày đêm đất trời ken dày bom đạn / Cát trắng rang vàng, nghiêng lệch cả dòng sông."
- Mô tả sự khốc liệt của cuộc chiến tại Quảng Trị, nơi 81 ngày đêm bom đạn tàn phá. Cảnh tượng chiến tranh không chỉ phá hủy cảnh quan mà còn cướp đi biết bao sinh mạng, khiến thiên nhiên cũng bị tác động.
#### 4. **Tâm trạng người lính khi trở lại chiến trường xưa**
- **Tưởng nhớ đồng đội và sự tự nhủ**:
- "Thắp một nén nhang và khóc ít thôi / Tôi thầm nhủ lòng mình như vậy."
- Người lính tự nhủ không nên khóc nhiều, mà hãy giữ cho lòng mình bình tĩnh, để tưởng nhớ đồng đội một cách yên bình nhất. Câu thơ chứa đựng sự đấu tranh nội tâm giữa nỗi đau và ý chí vượt qua.
- **Cảm giác lắng đọng và nghe tiếng gọi từ đồng đội**:
- "Để một phút lắng lòng nghe bạn gọi / Bạn nằm lại nơi nào bạn ơi?"
- Hình ảnh người lính lắng nghe tiếng gọi của đồng đội từ quá khứ, thể hiện sự tiếc nuối và nhớ thương những người đã khuất.
#### 5. **Khẳng định sự trường tồn của sự hy sinh và lòng yêu nước**
- **Hình ảnh người lính trong chiến đấu**:
- "Bạn nằm lại nơi đồng đất quê hương / Nơi chiến tuyến lằn ranh sông Bến Hải."
- Người lính đã hy sinh tại chính quê hương, tại chiến tuyến ác liệt nơi lằn ranh chia cắt đất nước. Hình ảnh này vừa thể hiện sự thiêng liêng vừa là biểu tượng của lòng yêu nước.
- **Sự hy sinh bình yên sau khi hoàn thành sứ mệnh**:
- "Súng trong tay và đôi mắt rực lửa / Trút hận xuống đầu thù rồi ngã xuống bình yên."
- Người lính đã chiến đấu hết mình và ngã xuống trong sự thanh thản, vì họ đã hoàn thành sứ mệnh bảo vệ Tổ quốc. Đây là hình ảnh tượng trưng cho sự dũng cảm và lòng yêu nước cao cả.
- **Lời ru bất tử dành cho những người đã hy sinh**:
- "Ru mãi bài ca Bất tử đến vô cùng."
- Cuối cùng, bài thơ kết thúc với hình ảnh sự bất tử của những người lính. Sự hy sinh của họ sẽ mãi được tôn vinh, không bao giờ bị lãng quên, trở thành một phần của lịch sử và đất nước.
### III. Kết bài
- **Tổng kết ý nghĩa của bài thơ**:
- "Tấc đất Thành Cổ" là bài thơ mang đậm cảm xúc và ý nghĩa lịch sử, thể hiện sự kính trọng và tưởng nhớ những người lính đã ngã xuống tại Quảng Trị. Qua từng câu thơ, ta cảm nhận được nỗi đau, niềm tự hào và lòng biết ơn sâu sắc của tác giả.
- Khẳng định giá trị nghệ thuật:
- Ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị nhưng sâu sắc, với những hình ảnh giàu cảm xúc và biểu tượng, đã tạo nên một tác phẩm bất hủ về chủ đề chiến tranh và lòng yêu nước.