" Người lính và tình đồng chí" là chủ đề quen thuộc trong thơ ca. Vì thế rất nhiều nhà văn nhà thơ đã lựa chọn đề tài này để sáng tác. Tiêu biểu là Chính Hữu và " Đồng chí". Bài thơ diễn tả thật sâu sắc tình đồng chí gắn bó thiêng liếng. Nổi bật nhất ở đoạn thơ.
“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
…Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”
Thứ nhất, tình đồng chí là sự thấu hiểu, chia sẻ những tâm tư, nỗi niềm của nhau:
- Những người lính gắn bó với nhau, họ hiểu những nỗi niềm sâu xa, thầm kín của đồng đội mình:
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Căn nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
- Người lính đi chiến đấu để lại sau lưng những gì yêu quý nhất của quê hương: ruộng nương, gian nhà, giếng nước gốc đa…Từ “mặc kệ” cho thấy tư thế ra đi dứt khoát của người lính. Tuy nhiên, sâu xa trong lòng, họ vẫn da diết nhớ quê hương. Ở ngoài mặt trận, họ vẫn hình dung thấy gian nhà không đang lung lay trong gió nơi quê nhà xa xôi. Nói “Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính” nhưng thực ra chính là nói nỗi nhớ của tiền tuyến gửi về hậu phương.
Thứ hai, tình đồng chí còn là sự đồng cam cộng khổ, cùng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn của cuộc đời người lính:
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.
Những gian lao, thiếu thốn trong cuộc sống của người lính những năm kháng chiến chống Pháp hiện lên rất cụ thể, chân thực: áo rách, quần vá, chân không giày… Sự từng trải của đời lính đã cho Chính Hữu biết được sự khổ sở của những cơn sốt rét rừng hành hạ: người nóng sốt hầm hập đến ướt cả mồ hôi mà vẫn cứ ớn lạnh đến run người, biết được cảm giác “miệng cười buốt giá”: trời lạnh, môi miệng khô và nứt nẻ, nói cười rất khó khăn, có khi nứt ra chảy cả máu. Thế nhưng, những người lính vẫn cười trong gian lao bởi họ có hơi ấm và niềm vui của tình đồng đội “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”. Hơi ấm ở bàn tay, ở tấm lòng đã chiến thắng cái lạnh ở “chân không giày” và thời tiết “buốt giá”. Sức mạnh của tình đồng đội đã truyền cho họ niềm tin, động lực để giúp họ vượt qua tất cả, đẩy lùi khó khăn, gian khổ. Trong đoạn thơ, “anh” và “tôi” luôn đi với nhau, có khi đứng chung trong một câu thơ. Có khi đi sóng đôi trong từng cặp câu liền nhau. Cấu trúc ấy đã diễn tả sự gắn bó, chia sẻ của những người đồng đội.
Đoạn thơ được viết bằng thể thơ tự do, bút pháp tả thực, lời thơ giản dị, mộc mạc, cô đọng; hình ảnh thơ gợi cảm, giàu ý nghĩa… Qua đây khắc họa chân thực mà sinh động tình đồng chí gắn bó keo sơn của những lính vệ quốc trong những ngày đầu kháng chiến chống Pháp. Ngoài " Đồng chí", ta còn có thể bắt gặp rất nhiều tác phẩm khác có cùng chủ đề này. Điển hình nhất có thể kể đến tinh thần kháng chiến và tình đồng đội của ba cô thanh niên xung phong là Phương Định, Nho và chị Thao trong " Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê. Họ giống nhau ở điểm đều là những cô cậu thanh niên có tuổi đời còn rất trẻ. Vì một lòng yêu nước, vì sự nghiệp giải phóng non sông đất nước, họ đã tạm gác lại tất cả những hoài bão, những dự định, gia đình thân yêu, người thương của mình để đến với chiến trường máu lửa, đầy gian lao, khổ cực để cùng bao đồng đội chung tay cho sự nghiệp chung của nước nhà. Ở nơi đây, họ không có thêm gia đình thứ hai của mình với những người đồng đội yêu thương họ như anh, chị, em ruột thịt cùng trải qua những khó khăn, thử thách. Đó là những cơn sốt rét đến "run người", là những chiếc áo "rách vai", quần đầy "mảnh vá" của những người lính trong " Đồng chí" , là những lần bị thương sau mỗi khi thực hiện nhiệm vụ của Nho, Phương Định, chị Thao. Hay đơn giản chỉ là cùng nhau trải qua những lần nô đùa, vui tươi, trò chuyện cùng nhau,....
Dù khó khăn là như thế, cái chết đến với họ còn " dễ hơn ăn một bữa cơm" nhưng họ vẫn có một lý tưởng sống cao đẹp, một tinh thần trách nhiệm cao đáng để ta học hỏi.
Tưởng chừng sẽ giống nhau nhưng không, ở họ cũng có những vẻ đẹp riêng cho riêng mình. Những người lính trong "Đồng chí" là những người lính thuộc thế hệ kháng chiến chống Pháp. Những cô thanh niên xung phong trong "Những ngôi sao xa xôi" lại thuộc thế hệ trẻ thời chống Mỹ. Trong "Đồng chí" là tình đồng đội, cùng nhau trải qua những khó khăn, thiếu trong cuộc sống chiến đấu còn " Những ngôi sao xa xôi"